SEVR BARIŞ ANTLAŞMASI (10 AĞUSTOS 1920)

24 Nisan 1920'de San Remo Kanferansı'nda kararlaştırılan Sevr Antlaşması, 11 Mayıs 1920'de incelenmek üzere Osmanlı Hükümeti'ne verilmiş Sevr antlaşması'nın kabulünü kolaylaştırmak ve bu antlaşmanın hükümlerini uygulamak üzere, İtilaf Devletleri'nin teşvik ve desteği ile Yunan ordusu da 23 Haziran 1920'de Anadolu'da ve Trakya'da saldırıya geçti. Bursa'nın, Balıkesir'in, Uşak'ın ve Nazilli'nin ardarda işgali ile Sevr'in uygulanmasını sağlamak ve Antlaşma maddelerinde herhangi bir değişikliğe meydan vermemek bu saldırıda esas amaç olmuştu.

Sultan Vahidettin'in başkanlığında toplanan Şüra-yı Saltanat 22 Temmuz 1920'de "zayıf bir mevcudiyeti, mahva tercih edilmeğe değer" görerek Antlaşma'nın onanmasına karar vermiştir. Tevfik Paşa'nın, Türk topraklarını parçalayan, milli şeref ve haysiyetle bağdaşmayan bu antlaşmayı imzalamaması üzerine Damat Ferit Paşa tarafından görevlendirilen Reşat Halis Bey, Hadi Paşa ve Rıza Tevfik (Bölükbaşı) Bey Sevr Antlaşması'nı 10 Ağustos 1920'de imzaladılar.

Barış antlaşmasının koşulları 18-26 Nisan 1920 tarihleri arasında İngiltere, Fransa ve İtalya’nın katılımıyla İtalya’daki San Remo Konferansı’nda belirlenmiştir.

Sevr Antlaşmasını İmzalayan Devletler

• Osmanlı Devleti, İngiltere, Fransa, İtalya, Japonya, Belçika, Ermenistan, Yunanistan, Polonya, Hicaz, Romanya, Çekoslovakya, Sırp-Hırvat-Sloven Devletleri

Sevr Antlaşması Maddeleri

• İstanbul Osmanlı Devleti'nin başkenti olarak kalacak, ancak Osmanlı devletinin antlaşma maddelerine uymaması durumunda İstanbul Türkler'den alınacaktır.
• Çanakkale ve İstanbul Boğazı her zaman tüm devletlerin gemilerine açık tutulacak, uluslararası bir komisyon boğazları yönetecek; ancak bu komisyonda Türk üye bulunmayacaktır. Ayrıca bu komisyonun ayrı bir bütçesi ve bayrağı olacaktır.
• Anadolu'nun doğusunda iki yeni devlet kurulacaktır.
• Ege Bölgesinin büyük bir bölümüyle İzmir Yunanlılara verilecektir. Ayrıca Midye-Büyükçekmece çizgisinin batısında bulunan Trakya bölümü de Yunanlıların olacaktır.
• Arabistan ve Irak İngiltere'ye verilecektir.
• Antep, Mardin, Urfa ve Suriye Fransa'ya verilecektir. Ayrıca Adana'dan Kayseri ve Sivas'ın kuzeyine kadar uzanan bölge de Fransa'nın nüfusu altında bulunacaktır.
• İzmir bölgesi dışında bulunan tüm Batı Anadolu, Afyon'dan Kayseri'ye kadar olan bölümün güneyinde kalan topraklar İtalyan nüfuz bölgesi olacaktır.
• Osmanlı Devletinin askeri gücünün sınırı 50.700 olacaktır. Ayrıca ordunun ağır silah ve uçakları bulunmayacak, deniz kuvveti de 13 savaş gemisi ile sınırlı olacaktır.
• Azınlıklara geniş haklar verilecektir. Mali ve adli ayrıcalıklar en ağır şekilde müttefik devletlere açık olacaktır.

Sevr Antlaşmasının Sonuçları

Bu antlaşma Türk Milletinin ölüm fermanı olarak tarihie geçmiştir. Türk Milleti oldukça ümitsizleğe düşsede Mustaf Kemal önderliğinde Anadolu harekatı Sevr paçavrasını kabul etmeyerek Topyekün savaşa girişecektir. Antlaşma, Mebusan Meclisinde onaylanmadığı için yasal dayanaktan yoksun kalmıştır. 19 Ağustos 1920'de toplanan TBMM, bu antlaşmayı imzalayanların ve bu antlaşmayı onaylayanların vatan haini sayılmalarını kabul etmiştir. TBMM, bu antlaşmayı tanımadığını ilan etmiştir. Antlaşma, 1. Dünya Savaşından sonra uygulamaya konulamayan tek anlaşma olmuştur.

Sevr Antlaşmasının Önemi

±  Bu antlaşma Osmanlı Devletinin imzalamış olduğu son antlaşma olarak tarihe geçmiştir.

±  Mebusan Meclisinin onayından geçmemiş olması sebebiyle hukuken geçersiz bir antlaşma olarak görülür.

±  Misak-ı Milli'ye aykırı olması ve Türk milletinin bağımsızlığını ortadan kaldırıyor olması sebebiyle TBMM tarafından tanınmamıştır.

±  Türk halkı tarafından onay verilmemiş ve düşmanla savaşarak işgalcilerin Anadolu'dan atılması ile anlaşmanın uygulanması engellenmiştir.

±  İmzalandığı halde yürürlüğe girmemiş bir antlaşmadır. Osmanlı Devletinin fiilen sona erdiği antlaşmadır.