PAROLAMIZ YA İSTİKLAL YA ÖLÜM

Abdullah ŞAHİN

MENÜ
10.SINIF TARİH DERSİ
12.SINIF İNKILAP TARİHİ DERSİ
T.C İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK
ÇAĞDAŞ TÜRK VE DÜNYA TARİHİ
YNT TV

ERZURUM KONGRESİ

ERZURUM KONGRESİ  (23 TEMMUZ – 7 AĞUSTOS 1919 )

M.Kemal 26 Haziran'da Amasya'dan ayrılarak 27 Haziran'da Sivas'a oradan da 3 Temmuz'da Erzurum'a halkın ve ordunun sevinç gösterileriyle girdi.

7/8 Temmuz gecesi M.Kemal 'e görevinden kesin olarak alındığını bildiren bir emir geldi. Bunu üzerine M.Kemal hem görevinden hem askerlik mesleğinden ayrıldığını ( İstifa ) bildirdi. Yetkisiz ve sivil olarak görevine devam etme kararı vermişti.  Halkının sevgisi ve desteğine güvenmiştir. 15.Kolordu komutanı Kazım Karabekir Paşa, M.Kemal’e Kolordusuyla hizmetinde olduğunu bildirerek maddi ve manevi bakımdan büyük bir destek olmuştur.

Mondros Ateşkes Antlaşmasının 24. maddesi Doğu Anadolu ile ilgiliydi. Doğu Anadolu’ da altı ilde (Van, Bitlis, Diyarbakır, Erzurum, Harput (Elazığ ) ve Sivas ) karışıklar çıkarsa bu yerler işgal edilebilecekti. Bu şekilde doğuda bir Ermeni devleti kurabileceklerdi.

Doğu Anadolu illerinin haklarının savunulması ve Ermenilerin faaliyetlerini önlemek için için Doğu Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti kuruldu. Cemiyetin yaptığı en önemli iş Erzurum Kongresinin toplanmasını sağlamasıdır.

Erzurum Kongresi’ni Doğu Anadolu Müdafaai hukuku milliye Cemiyeti 23 Temmuz 1919’da tek katlı bir ilkokul salonunda topladı. Toplantıya 62 delege katıldı. Hoca Raif Efendi geçici başkan seçildi. Yapılan oylama ile Mustafa Kemal kongre başkanlığına getirildi.

Almanya'dan öğrenim görmüş değerli bir aydın olan Cevat Dursunoğlu ile İttihatçılardan Binbaşı Kazım Yurdalar istifa ederler.  Onların yerine Mustafa Kemal ve Rauf Bey geçer. Kongre kararları hakkındaki tartışmaların seyri ve özellikle yedinci maddede geçen "asri" kelimesi üzerindeki tartışmalar dikkatle değerlendirilmesi gereken noktalardır. Bu konuyla ilgili olarak Cevat Dursunoğlu'nun "Milli Mücadelede Erzurum" adlı eserinde detaylı bilgiler mevcuttur. Erzurum Kongresi’ne çoğunluğu İtilaf devletleri tarafından işgal edilmiş olan 5 doğu ili Trabzon, Erzurum, Sivas, Bitlis ve Van'dan gelen 62 delege katılmıştır.

Mardin, Diyarbakır ve Elazığ delegeleri Elazığ valisi Ali Galip ve Diyarbakır valisinin engellemelerinden dolayı kongreye katılamamıştır.

 

Kongrede Alınan Kararlar:

1-Ulusal sınırlar içinde vatan bir bütündür, bölünemez. Vatan bir bütündür parçalanamaz.

İlk defa milli sınırlardan bahsedilmiş tam bağımsızlık vurgusu yapılmıştır.

2-Her türlü yabancı işgal ve müdahalesine karşı, millet birlik olarak kendisini koruyacak ve karşı koyacaktır.

İlk defa topyekün savaştan söz edilmiştir.

3-İstanbul Hükümeti vatanın bağımsızlığını sağlayamazsa, geçici kaydıyla bir hükümet kurulacaktır. Bu hükümetin üyeleri mili kongre tarafından seçilecek, kongre toplanmamış ise seçimi Temsil Heyeti yapacaktır.

İlk kez geçici hükümet fikri ortaya atılmıştır. Bölgesel bir temsil heyeti seçilmiştir. İstanbul Hükümetine alternatif yönetim düşüncesi oluşmaktadır.

4-Manda ve Himaye kabul edilemez.

Tam bağımsızlık vurgulanmış ilk defa manda ve himaye reddedilmiştir.

5-Hristiyan azınlıklara siyasi hâkimiyetimiz ve sosyal dengemizi bozucu imtiyazlar verilemez.

İlk defa ayrıcalıkların verilemeyeceği vurgulanmıştır.

6-Ulusal Güçleri(Kuva Millîyeyim) etkin, ulusal iradeyi egemen kılmak esastır.

 

 

 

Milli egemenlik kesin ve açıkça dile getirilmiştir.

7-Milli Meclisin (Osmanlı Mebussan Meclisi)  toplanmasına ve hükümetin yaptığı işlerin meclisçe kontrol edilmesine çalışılacaktır.

Meclisin,  İstanbul hükümetini denetim altına alması hedeflenmiştir.

8-Milletimiz asrın gereklerini, fenle ilgili, sanayii ile ilgili, ekonomiyle ilgili durum ve ihtiyaçlarımızı gerekli görür. Türk insanının uygar medeniyeti yakalamak için çalışılacağı vurgulanmıştır.

9-Ulusal irade ve toplanan güçler padişah ve halifelik makamını kurtaracaktır.

Milli birliği bozmamak gayesi vardır.

 

Kongrenin Sonuç ve Önemi:

®  Vatanın bütün olduğu ve bölünemeyeceği ilk kez burada bildirildi.

®  Kongrenin aldığı kararlardan I. madde Misak-ı Milli’ de de yer aldı.

®  İlk defa Milli Sınırlardan bahsedilmiştir.

®  Milli Egemenliğin koşulsuz olarak gerçekleştirilmesine ilk kez burada karar verildi.

®  Sivas Kongresine ışık tutmuştur. Doğu Anadolu’daki tüm yararlı cemiyetler Doğu Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyetinin çatısı altında bölgesel olarak birleştirildi. Böylece Doğu Anadolu’da birlik ve berberlik sağlandı.

®  Erzurum Kongresi toplanma amacı yönüyle bölgesel olmasına karşın, aldığı kararlar yönüyle bütün yurdu ilgilendirir duruma gelmiştir.

®  Türkiye Büyük Milleti’nin açılış gerekçesi Erzurum Kongresi kararlarına dayanır.

®  Mudanya Mütarekesi ve Lozan Antlaşması’ndaki bağımsızlık ruhu bu kararlara dayanır.

®  Cumhuriyet rejimine geçiş “İrade-i millîyeyi hakim kılmak esastır.” denilerek burada karar verilmiştir.

®  Mustafa Kemal Paşa, Erzurum Kongresi’nin kapanış konuşmasında, “Tarih bu kongremizi şüphesiz ender ve büyük bir eser olarak kaydedecektir.” demiştir.

 

abdullahhoca.com UYARIYOR

Erzurum Kongresinin İlkleri

O  İlk kez yeni bir devletin kurulması düşüncesi

O  Kongrede alınan kararları uygulamak amacıyla 9 kişilik Temsil Kurulu (bölgesel nitelikli ) oluşturuldu. Başkanlığına Mustafa Kemal getirildi. Bölgesel de olsa ilk kez Temsil Kurulu oluşturulmuştur.

Manda ve Himaye ilk kez reddedilmiştir.

O  İlk kez milli sınırlardan bahsedilmiştir.

Milletin bağımsızlığının koşulsuz olarak sağlanacağı belirtilmiştir.

Mebussan Meclisi’nin toplanması istenmiştir. Bununla İstanbul Hükümeti’nin faaliyetleri denetim altına alınmak istenmiştir.

O  Doğu illerindeki teşekküller Doğu Anadolu Müdafaaihukuk Cemiyeti bünyesinde birleştirilmiştir.

İlk defa yeni bir hükümetin kurulması gerektiğinden bahsedilmiştir.

Hristiyan azınlığa verilecek ayrıcalıklar reddedilmiştir.

       Erzurum Kongresi’ne o günkü mülki (idari) taksimata göre Trabzon’un kapsadığı Doğu Karadeniz illerinden 17, Erzurum’un kapsadığı il ve ilçelerden 25, Sivas’ın kapsadığı il ve ilçelerden 14, Bitlis’ten 4 ve Van’dan 2 delege katılmıştır.

 

ERZURUM KONGRESİNDE OLUŞTURULAN HEYETİ TEMSİLİYE ÜYELERİ

Mustafa Kemal: Eski Üçüncü Ordu Müfettişi, askerlikten çekilmiş.

Rauf Bey: Eski Bahriye Nazırı (Donanma Bakanı).

Raif Efendi: Eski Erzurum Milletvekili.

İzzet Bey: Eski Trabzon Milletvekili.

Servet Bey: Eski Trabzon Milletvekili.

Şeyh Fevzi Efendi: Erzincan’da Nakşi Şeyhi.

Bekir Sami Bey: Eski Beyrut Valisi.

Sadullah Efendi: Eski Bitlis Milletvekili.

Hacı Musa Bey: Mutki Aşiret Başkanı.

Delege (Üye) Gönderen İller (BEST-VAN)

Bitlis Erzurum Sivas Trabzon Van

Delege Göndermeyen İller (DEM)

Diyarbakır Elazığ Mardin

 

 

 

 

İstanbul Hükümetinin ve İşgal Güçlerinin Kongreye Tepkisi:

 

1-İstanbul Hükümetinin Tepkisi:

Kongrenin tabandan geldiğini göremediler. Kongreyi sadece birkaç subayın işi sandılar. Bunları dağıtırsa başkaldırının sona ereceğini sandılar. Bir bildiri yayınlayarak kongreye katılanları tutuklanmasını istedi ise de bu emrini yerine getirecek makam bulamadılar.

 

2-İşgal Güçlerinin Tepkileri:

Kongreyi kısa ömürlü ve cılız bir başkaldırı hareketi olarak değerlendirdiler ve fazla önemsemediler.

 


Yorumlar - Yorum Yaz
Anket
"PAROLAMIZ YA İSTİKLAL YA ÖLÜM" KİTABIMIZI OKUDUNUZ MU?
TÜRK İSLAM DEVLETLERİ TARİHİ
OSMANLI DEVLETİ TARİHİ
abdullahhoca

SİTEMİZE GÖSTERMİŞ OLDUĞUNUZ İLGİYE TEŞEKKÜRLER...
TARİH BİZDEN ÖĞRENİLİR.
Site Haritası