PAROLAMIZ YA İSTİKLAL YA ÖLÜM

Abdullah ŞAHİN

MENÜ
10.SINIF TARİH DERSİ
12.SINIF İNKILAP TARİHİ DERSİ
T.C İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK
ÇAĞDAŞ TÜRK VE DÜNYA TARİHİ
YNT TV

DURAKLAMA DÖNEMİ İRAN, AVUSTURYA, LEHİSTAN VE VENEDİK İLİŞKİLERİ

DURAKLAMA DÖNEMİ

İRAN, AVUSTURYA, LEHİSTAN VE VENEDİK İLİŞKİLERİ

Osmanlı-İran İlişkileri

İlk Osmanlı-İran anlaşması Amasya Antlaşması 1555 yılında Kanuni Sultan Süleyman zamanında imzalanmıştı.

1)-1577-1590 Osmanlı İran Savaşı

(III. Murat Dönemi)

Şahın antlaşmayı bozarak halkı karşı kışkırtması sonucunda savaş yaşandı. 1577'den 1589'a kadar süren savaş çeşitli aşamalarla gerçekleşti. Meşale Savaşı'nda Osmanlılar kazandı. Ardından yapılan bir seferde Osmanlı ordusu Azerbeycan ve İran'a girdi.  Şah II. İsmail’in yerine geçen Şah Abbas barış istedi. Barış sonucunda Ferhat Paşa(1.İstanbul) Antlaşması imzalandı (1590). Bu antlaşmayla Osmanlı doğuda en geniş sınırına ulaştı.

2)-1603-1611 İran Savaşı(I.Ahmet Dönemi)

Osmanlı Devletinin Celali isyanları ile uğraşmasından ve Avusturya ile savaşmasından faydalanan İran'ın saldırıya geçerek daha önce kaybettiği yerleri ele geçirmesi üzerine yaşanan savaş sonucunda Nasuh Paşa (2.İstanbul)Antlaşması imzalandı. (1612).

3)- 1617-1618 İran Savaşı

İran'ın anlaşma gereğince vaat ettiği ipeği göndermemesi üzerine çıkan savaş sonucunda Serav Antlaşması imzalandı.(1618)

4)- 1629-1639 İran Savaşları(IV. Murat Dönemi)

Safeviler'in Bağdat'ı ele geçirmeleri üzerine Osmanlı İranüzerine sefer düzenledi. Hüsrev Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu Bağdat'ı kuşattı, fakat alamadı.

5)Revan Seferi (1635):

IV. Murat'ın ilk seferidir. İran'ın Osmanlı topraklarına saldırması ve IV. Murat’ın Anadolu'yu eşkiyalardan temizlemek istemesi üzerine İran’a sefer düzenler. Sonucunda Revan alındı.

6)Bağdat Seferi (1638):

İran'ın Revan'ı geri alması üzerine düzenlenmiştir. Sefer sırasında Anadolu'daki isyanlar bastırıldı. Bağdat alındı. Bu sefer sonucunda Kasr-ı Şirin Antlaşması imzalandı.(1639)

7) Kasr-ı Şirin Antlaşması ile;

¥  Bağdat ve Musul Osmanlılara kaldı.

¥  Türk-İran sınırı bugünkü şekliyle çizildi

¥  İran ile 150 yıllık savaşı sona erdiren bu Antlaşma bugünkü Türk-İran sınırını çizmiştir.

Tarihi Bilgi: Revan ve Bağdat seferi anısına IV. Murat Topkapı Sarayı bahçesine aynı adı taşıyan iki köşk yaptırmıştır.

 

Osmanlı-Venedik İlişkileri

Sultan İbrahim döneminde 1645 Yılında Girit’i kuşatan Osmanlılar ile Venedik donanması arasında çetin savaşlar yaşandı. Venedikliler Çanakkale Boğazını ablukaya aldılar. Venedik Donanması Osmanlı Donanmasını Çanakkale'de ağır bir yenilgiye uğrattı. Köprülü Fazıl Ahmet Paşa büyük uğraşlar sonucunda 1699'daGirit adasını tümüyle ele geçirdi. Kuşatma en uzun süren seferdir. Mali açıdan çok zarar vermiştir. Devletin zor durumda olduğunu gösterir.

 

Osmanlı-Malta İlişkileri

Malta, Akdeniz’in ortasında doğu-batı yönündeki geçiş noktasını koruyan özel konumu, dünyanın en korunaklı doğal limanlarına sahip oluşu ve yıl boyunca ılıman iklimi ile tarih öncesi çağlardan beri çeşitli kültürlere ait yerleşimlere sahne olmuş ve buna bağlı olarak küçük yüzölçümünden beklenmeyen tarihî zenginliğe sahip bir ülkedir.

Kanuni Sultan Süleyman 1522 yılında Rodos Adası’nı aldı. Rodos’taki şövalyeler de Malta Adası’na yerleşti. Malta, Batı Akdeniz’in kilidi durumundaydı ve Cezayir yolu üzerinde bulunuyordu. Malta ve Tunus, Hristiyanlığın iki önemli uç karakolu durumuna gelmişlerdi. Büyük bir Osmanlı gücü Malta’yı kuşattı. 1565 yılındaki şiddetli hücumlar son derece müstahkem Malta surlarını aşamadı. Tecrübeli denizci Turgut Reis Malta’da hayatını kaybetti. Osmanlı kuvvetleri büyük kayıplar verdi. Malta Adası alınamadı. Malta XVII. yüzyılda hem Osmanlı Devleti’nin karşısında olan denizci güçlerin yanında hem de II. Viyana Kuşatması’ndan sonra oluşturulan Kutsal İttifak’ın içinde yer aldı.

 

Osmanlı-Lehistan İlişkileri

Lehistan(Polonya) Sokollu Mehmet Paşa zamanında Osmanlı himayesine alınmıştı. Osmanlı-Lehistan mücadelesi ufak sınır çatışmaları şeklinde devam etti. 1587'de Osmanlı himayesinden çıkan Lehistan Erdel, Eflak ve Boğdan'ın iç işlerine karışınca II. Osman bu ülke üzerine sefer düzenledi. Bu seferde Yeniçerilerin itaatsizliği yüzünden başarılı olunamadı. Lehistan ile Hotin Antlaşması imzalandı(1621). Bu seferden sonra Yeniçeri ordusunun kaldırılması görüşü canlanmıştır.

1623, 1634 ve 1640 yıllarındaki ahitnameler ile bu dönem çatışmaları sonlandırıldı. 1654 yılında Rusya doğudan Lehistan’ı işgale başladı. İsveç de kuzeyden Lehistan’a saldırdı. Osmanlı Devleti, Lehistan’ı düşmanlarına karşı destekleme politikası güttü ancak 1669’da Lehistan’ın, Rusya ve Habsburglar’la yakınlaşması Osmanlı Devleti’nin yeniden bu devlete karşı tedbirler aldı. Lehistan bu yakınlaşmalardan aldığı destek ile 1672’de Osmanlı Devleti’nin himayesindeki Ukrayna’ya saldırdı. Bunun üzerine Osmanlı Devleti, Lehistan’a sefer düzenledi. Sefer sonucunda Podolya bölgesindeki Kamaniçe Kalesi ele geçirilince Lehistan barış istemek zorunda kaldı. İki taraf arasında 1672’de Bucaş Antlaşması imzalandı. Bucaş Antlaşması’na göre Podolya Osmanlıya, Ukrayna ise Osmanlının egemenliğindeki Kazaklara bırakıldı. Antlaşmaya göre Osmanlı Devleti’ne yıllık ödemesi gereken vergiyi vermek istemeyen Lehistan antlaşmaya karşı çıkıtı. Antlaşmada yer alan vergi maddesi kaldırıldı. 1676’da antlaşma ikinci kez imzalandı. Osmanlı Devleti bu antlaşma ile batıdaki en geniş sınırlarına ulaştı.

Lehistan, 1683’te Avusturya İmparatorluğu, Rusya, Venedik, Malta gibi güçlerin oluşturduğu Kutsal İttifak’ın içinde yer alarak Osmanlı Devleti’ni tehdit etmeye devam etti. Osmanlı Devleti 1699’da Karlofça Antlaşması ile Podolya ve Ukrayna’yı Lehistan’a bırakmak zorunda kaldı.

 

Osmanlı-Rusya İlişkileri

Çehrin Seferi: IV. Mehmet Döneminde Sadrazam Merzifonlu Kara Mustafa Paşa, Rusların Dinyeper Kazaklarının elindeki Ukrayna'ya saldırması üzere Çehrin seferine çıkarak, Çehrin kalesini ele geçirdi.(1678) Ardından Rusların isteği ile 1681 yılında Ruslarla ilk barış antlaşması imzalandı.

Bahçesaray Antlaşması,(Çehrin Antlaşması 3 Ocak 1681 )

1676-1681 Osmanlı-Rus Savaşı ‎sonunda Osmanlı İmparatorluğu ile Kırım Hanlığı ve Rusya Çarlığı arasında Bahçesaray, Kırım'da 3 Ocak 1681'de imzalanmış olan bir antlaşmadır. Aynı zamanda Rus Çarlığı ile Osmanlı İmparatorluğu arasında yapılan ilk resmi antlaşmadır.

 

Osmanlı-Avusturya İlişkileri

Kanuni Sultan Süleyman Macaristan ve Orta Avrupa hâkimiyeti yüzünden Avusturya Kralı Ferdinand üzerine seferler düzenlemiş, 1529'da Viyana'yı kuşatmış, 1532’de Almanya seferini yapmış, 1533 yılında da Avusturya ile İstanbul Antlaşması'nı imzalamıştı. Kanuni 1566 yılında ölümüne dek çeşitli defalar Avusturya üzerine gitmişti. Duraklama döneminde Osmanlı Devleti'nin en çok savaştığı ülke Avusturya'dır.

 

 

 

 

 

Habsburg Hanedanı

İlk kez I. Rudolf Dönemi’nde Kutsal Roma Germen İmparatorluğu’na katılan (1273) Habsburglar, Avusturya’ya uzun yıllar (1278-1918) hüküm süren bir hanedandı. Hollanda’yı, Flemenkleri, Castilla (Kastilya) ve Aragonları evlilikler yolu ile egemenliğine aldı. 1521′de I. Ferdinand, Macaristan kralının kızı ile evlenerek bu krallığı da topraklarına kattı. Daha sonra İspanya’ya egemen olan Habsburglar XVI ve XVII. yüzyıllar arasında Avrupa’nın en güçlü devletleri arasında yer aldı. I. Dünya Savaşı’ndan sonra mutlak monarşilerle birlikte Habsburg Hanedanlığı son buldu.

 

Duraklama dönemi Avusturya ilişkileri;

 

1)- 1593-1606 Savaşları (III. Murat, III. Mehmet, I.Ahmet)

Avusturya'nın Osmanlı kuvvetlerine saldırması ve vergilerini ödemekten vazgeçmesi üzerine Osmanlı Devleti savaş açtı. III. Murat zamanında Osmanlı kuvvetleri yenildi. Savaş III. Murat' tan sonra yerine geçen III. Mehmet döneminde de devam etti. III. Mehmet bizzat ordunun başında sefere çıkarak Eğri Kalesi’ni aldı. Bu yüzden III. Mehmet'e "Eğri Fatihi" unvanı verildi. Haçova Meydan Savaşı'nda III.  Mehmet Avusturya Ordusunu ağır bir yenilgiye uğrattı. Haçova meydan Savaşı Osmanlı tarihinde zaferle sonuçlanan son büyük meydan savaşıdır. 1600 yılında Osmanlı Devleti Kanije Kalesi'ni aldı. Kale komutanlığına bırakılan Tiryaki Hasan Paşa kaleyi kuşatan Ferdinand'ı az bir kuvvetle yenilgiye uğrattı. III. Mehmet’ten sonra padişah olan I.Ahmet zamanında da savaş devam etti. Osmanlılar Estergon kalesini aldı. Avusturya'nın isteği üzerine Zitvatorok Antlaşması İmzalandı.(1606)

Zitvatorok Antlaşması(1606):

z  Savaş sırasında alınan kaleler Osmanlılarda kalacak.

z  Avusturya Osmanlı'ya vergi yerine savaş tazminatı verecek.

z  Avusturya kralı Osmanlı padişahına eşit sayılacak.

z  Bu antlaşma Osmanlının Avrupa'daki üstünlüğünü kaybetmeye başladığını en önemli göstergesidir.

Zitvatorok Antlaşması ile Osmanlı Devleti dış politikada prestij kaybetti. Osmanlı Devleti, Macaristan’dan toprak elde etme gayretinden vazgeçtiği gibi Avusturya’nın ödemekle mükellef olduğu vergilerin kaldırılmasını da kabul etti. Bu kazanımlar Avusturya’nın siyasi protokolde büyük devlet olduğunun kabul edilmesini, Osmanlı Devleti ile diplomatik protokolde eşit olmasını sağladı. Bu anlaşmayla iki devlet arasındaki diplomatik ilişkilerde mütekabiliyet esası belirleyici oldu.

 

abdullahhoca.com UYARIYOR;

Mütekabiliyet

Mütekabiliyet, karşılıklı denk olma durumu anlamına gelen bir kelime olup diplomatik bir terimdir.

Devletlerarası ilişkilerde maruz kalınan davranışa aynı şekilde karşılık verme prensibidir.

 

2)- 1658-1664 Savaşları (IV. Mehmet Dönemi)

Erdel, Eflak ve Boğdan Beyliklerinin Avusturya'nın kışkırtmasıyla Osmanlı Devleti'ne karşı isyan etmeleri sonucunda Osmanlı isyanları önlemek için çeşitli önlemler aldı. Köprülü Mehmet Paşa isyanı bastırdı. Avturya’ya karşı yapılan savaşlar sonucunda Köprülü Ahmet Paşa Uyvar’ı fethetti. Vasvar Antlaşması imzalandı. (1664)

Vasvar Antlaşması (1664):

Uyvar kalesi Osmanlılarda kalacak

Erdel Osmanlı Devletine bağlı kalacak

Avusturya savaş tazminatı ödeyecek.

Vasvar antlaşması bu dönemin son kazançlı antlaşmasıdır.

İzvança Antlaşması, 1672-1676

İzvança Antlaşması, 1672-1676 Osmanlı-Lehistan Savaşı'nı sonlandıran barış antlaşması. 27 Ekim 1676'da bugün Ukrayna'da yer alan Zurawno kentinde imzalandığı için Zurawno Antlaşması olarak da bilinir.

Barış teklifinin Osmanlı İmparatorluğu tarafından da kabul edilmesi üzerine 17 Ekim 1676'da antlaşma imzalandı. Antlaşma, Bucaş Antlaşması'nın koşullarını bir ölçüde hafifletmekle birlikte Osmanlı İmparatorluğu lehine idi. Bucaş Antlaşması ile Osmanlı Devleti'ne terk edilen Podolya'nın Türk toprağı olduğu tescillendi, yine Osmanlı İmparatorluğu'na bırakılan Kazaklar'ın hüküm sürdüğü Ukrayna topraklarının üçte biri Lehistan'a geri verilirken, üçte ikisi yine Osmanlı İmparatorluğu'nun egemenliğine tevdi edildi. Bucaş Antlaşması hükümleri arasında yer alan yıllık vergi ise kaldırıldı.

 

3)- II. Viyana Kuşatması (IV. Mehmet Dönemi) 1683

Avusturya'ya bağlı olan Macarların ayaklanarak Osmanlıdan yardım istemeleri, Merzifonlu Kara Mustafa Paşa'nın şöhret kazanma isteği üzerine gerçekleşmiştir. Merzifonlu şehri kuşattı fakat alamadı. Kuşatmanın uzun sürünce düşmana vakit kazandı. Kırım ordusu yardıma gelen Lehistan kuvvetini durdurmadı. Osmanlı Avusturya ve Lehistan kuvvetleri arasında kalarak ağır bir yenilgiye uğradı. Bu yenilgi Batıda Türklerin yenilebileceği ve Avrupa'dan atılabileceği düşüncesi doğdu. Avrupa devletleri Kutsal İttifak adı verilen bir haçlı birliği oluşturdular. Türklerin Sakarya Savaşı'na kadar sürecek bir geri çekilme süreci başlamış oldu.

 

Kutsal İttifak Devletleri

Avusturya, Rusya, Lehistan, Venedik ve Malta'dır.

Kutsal ittifak Devletleri ile Osmanlı Devleti arasındaki yaşanan savaşlar yaklaşık 16 yıl sürdü. (1683-1699) Bu arada IV. Mehmet yeniçeri isyanıyla tahttan indirildi. Yerine sırayla II. Süleyman, II. Ahmet, II. Mustafa padişah oldu. Zor durumda kalan Osmanlı Devleti barış istemek zorunda kaldı. Karlofça antlaşması imzalandı. (1699). Özellikle İngiliz ve Hollanda hükûmetlerinin araya girmesi sonucu Sultan II. Mustafa, barış müzakerelerine razı oldu.

 

Karlofça Antlaşması Maddeleri(1699):

ý  Avusturya'ya: Banat ve Temeşvar hariç, Macaristan ve Erdel Beyliği verilecek.

ý  Venedik'e: Mora ve dalmaçya kıyılarını alacak.

ý  Lehistan'a:  Podolya ve Ukrayna verilecek.

Karlofça Antlaşmasının Önemi:

~   Osmanlının ilk defa toprak kaybettiği antlaşmadır.

~   Osmanlı'nın Avrupa'daki egemenliği sona ermiştir.

~   Osmanlı Devleti "Gerileme dönemi"ne girmiştir.

~   Rusların Azak kalesini alarak Karadeniz'e inmişlerdir.

 

Karlofça Antlaşması, Osmanlı Devleti için pek çok bakımdan yeni bir dönemi ifade ediyordu. Osmanlı Devleti ilk kez müzakere ederek bir antlaşma imzaladı. Daha önce barış koşullarını dikte ettiren Osmanlı Devleti masa başı diplomasisi ile tanıştı. Bu barış antlaşmasının imzalanması her şeyden önce Osmanlı Devleti’nin saldırıdan savunmaya geçmesini simgelemekteydi.

Bu anlaşma ile kabul edilen toprak kayıpları büyük boyutlardaydı ve Osmanlı Devleti’nin Avrupa’dan çekilmesinin sadece bir başlangıcıydı. Karlofça Antlaşması’ndan sonra devlet idaresinde bürokratik unsurlar, askerî unsurlara göre daha fazla ön plana çıkmaya başladı. Reis’ül küttab (dışişlerinden sorumlu divan üyesi) Mehmet Rami Efendi’nin hemen Karlofça’dan sonra sadrazamlığa getirilmesi bunun göstergesiydi. Bundan sonra birçok reis’ül küttab sadrazamlığa yükseldi. Yine bu dönem, Osmanlı Devleti’nin izlediği dış politikanın yeniden şekillenmesinde ve konjonktürel ittifaklar kurmasında da etkili oldu.

 

abdullahhoca.com UYARIYOR;

Konjonktürel İttifak

Bir devletin içinde bulunduğu dönemin durum ve şartlarını menfaatleri doğrultusunda gözeterek kurduğu dostluk ilişkilerine “konjonktürel ittifak” denir.

 

Fransa, Osmanlı Devleti nezdinde giderek itibarını kaybetmeye başladı ve bu boşluğu İngiliz ve Hollandalılar doldurdu. Levant ticaretinde (Doğu Akdeniz ticareti) üstünlüğü elinde bulunduran Fransa, ticari faaliyetlerde büyük düşüşler yaşadı. Avusturya ve diğer birçok Avrupa ülkesi için Osmanlı Devleti tehlikeli olmaktan çıktı. Asıl tehlikenin Batı’da Fransa olduğu görüşü ağırlık kazandı. Osmanlı Devleti’ne karşı yapılan Haçlı Seferleri yerini Osmanlı ticaretinden daha fazla imtiyaz kopartma yarışına bıraktı. Resmen olmasa bile fiilen Osmanlı Devleti, Otuz Yıl Savaşları’ndan sonra yapılan Westphalia Barışı’yla (1648) gelişen Avrupa diplomatik kurallarına göre eşit bir statüde temsil edildi.

 

1700 İstanbul Antlaşması-Osmanlı-Rusya

z  İstanbul Antlaşması, 14 Temmuz 1700'de Osmanlı İmparatorluğu'yla Rusya arasında yapılan ve 1686-1700 Osmanlı-Rus Savaşını sonuçlandıran bir barış antlașmasıdır. 1699'daki Karlofça Antlaşması'nın devamı niteliğindedir.

Bu antlaşmanın hükümlerine göre ;

  • Osmanlı Devleti Azak Kalesini Rusya'ya bırakacak.
  • Rusya İstanbul'da elçi bulundurabilecekti.

 

VERASET SAVAŞI;

İspanya Veraset Savaşları (1702 -1714)

Avrupa devletleri arasında akrabalık bağları yüzünden birçok siyasal sorun çıkmış ve bu yüzden zaman zaman taht kavgaları olmuştur. Bu taht kavgalarının ilki İspanya’da çıkmıştır. İspanya Kralı II. Şarl'ın erkek çocuğu yoktu. Kral, ölümünden sonra yerine imparatorluğun geleceği için Fransa Kralı Lui'nin torunu Filip'in geçmesini vasiyet etti. 1700 yılında Filip İspanya tahtına oturdu. Bunu Avusturya imparatoru ve bağlı dükler kabul etmediler. Bunun üzerine Avusturya, İngiltere ve Hollanda ile İspanya, Fransa arasında savaşlar başladı. Bu savaşlarda Fransa kısmen başarısızlığı uğradıysa da yeniden üstünlük sağladı, böylece İspanya Krallığını garantiye aldı.


Yorumlar - Yorum Yaz
Anket
"PAROLAMIZ YA İSTİKLAL YA ÖLÜM" KİTABIMIZI OKUDUNUZ MU?
TÜRK İSLAM DEVLETLERİ TARİHİ
OSMANLI DEVLETİ TARİHİ
abdullahhoca

SİTEMİZE GÖSTERMİŞ OLDUĞUNUZ İLGİYE TEŞEKKÜRLER...
TARİH BİZDEN ÖĞRENİLİR.
Site Haritası