SALTANATIN KALDIRILMASI - 1KASIM 1922

Saltanatın Kaldırılmasında Şu Aşamalar Yaşanmıştır;

ü  Amasya Genelgesinde “Milletin İstiklalini yine Milletin azim ve kararı kurtaracaktır.”maddesiyle İlk defa Saltanatın kaldıralacağı üstü kapalı da olsa belirtilmiştir.

ü  Erzurum Kongresinde ve daha sonra da Sivas Kongresinde de aynen kabul edilen “Kuvayı Milliyeyi etkin Milli iaradeyi hakim kılmak esastır.” maddesi ile Saltanatın kaldırılacağı açıkça ortaya konmuştur.

ü  23 Nisan 1920 TBMM’nin açılmasıyla Egemenlik kayıtsız şartsız Türk Milletine verilmiştir.

ü  Yaşanan tüm bu gelişmeler saltanatın kaldıracağının habercisiydi. Peki bu kadar neden beklendi ; Kurtuluş savaşı süresince birlik ve beraberliğin korunması gerekmekteydi.TBMM’nin birinci amacı vatanın kurtuluşuydu o yüzden bu tür siyasi tartışmalardan kaçınılmıştır.

Saltanatın Kaldırılmasını Hızlandıran En Önemli Gelişme Şudur;

İtilaf Devletleri Lozan Barış Görüşmelerine, TBMM’nin yanı sıra İstanbul Hükümetinden de temsilci çağırmıştır. Amaçları, daha önce Londra Konferansında yapmak istedikleri gibi ikilik çıkarmaktır. Türk tarafını bölerek güçsüzleştirmektir. Lozan’da yapılacak görüşmelerde, Türk tarafı arasında ikilik yaratmak ve savaş alanlarında yenemedikleri Türkleri masa başı oyunlarla yenmektir.

Rektör Uyarıyor

 Egemenliğin Millete verildiği bir yönetimde Saltanatın yeri yoktu. M.Kemal hem bu sorunu çözmek hem de İtilaf Devletlerinin oyununu bozmak için ve yönetimdeki iki başlılığa son vermek için harekete geçti.  Milletvekillerine saltanatın ve hilafetin birbirinden ayrılabileceğini, saltanatın kaldırılmasından sonra hilafetin devam edebileceğini söyledi. Mecliste yapılan oylamadan sonra 1 Kasım 1922’ de Saltanat Kaldırıldı. Mevcut ortam henüz hazır olmadığından Halifeliğe dokunulmadı. Padişahlığı elinden alınan VI. Mehmet Vahdettin ülkeyi terk ederek İngiltere’ye sığındı (17 Kasım 1922). İngiliz oyunlarının da baş göstermesi üzerine 18 Kasım 1922’de Osmanlı soyundan Veliaht Abdülmecit Efendi Halife seçildi.

Saltanatın Kaldırılmasını Sonuçları:

• Ülkede iki ayrı yönetimin bulunmasına son verildi.
• Ulusal egemenliğin tam olarak sağlanması için önemli bir adım atıldı.
• TBMM Türkiye’de tek yasal güç haline geldi.
• Din ve devlet işlerinin tek bir makamın elinde bulunmasına son verildi. Böylece laiklik alanında da ilk önemli adım atılmış oldu.
• Son Osmanlı Sultanı V.Mehmet Vahdettin 17 Kasım 1922’de ülkeyi terk etti. TBMM Halifeliğin İngiltere tarafından kullanılmasını engellemek amacıyla Osmanlı Hanedanından Abdülmecid Efendiyi halife seçtiğini ilan etti. Halifelik Osmanlı Devletindeki siyasi gücünü kaybederek sembolik bir makam haline geldi. Yapılacak İnkılaplara zemin hazırlandı.
• Lozan Barış görüşmelerinde Türkiye’nin tek bir heyet tarafından temsil edilmesi sağlandı. Böylece İtilaf devletlerinin ikilik çıkarma planı sonuçsuz kaldı.
• Saltanatın kaldırılması nedeniyle TBMM’de tartışmalar daha da artarak Meclisin çalışmaları olumsuz yönde etkilendi. Bunun da etkisiyle TBMM’nin seçimlere gitmesi hızlandı.